Rodacy, uwolnimy was od kapitału...

23 lipca 1920 roku, kiedy Armia Czerwona szykowała się do zajęcia Warszawy, polscy komuniści utworzyli w Smoleńsku Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, zwany z rosyjska Polrewkomem. Zamierzali wprowadzić nad Wisłą komunizm pod "opieką" bratniej Rosji Radzieckiej.

Przewodniczącym Polrewkomu został Julian Marchlewski, a w jego składzie byli m. in.: Feliks Dzierżyński, Feliks Kon, Edward Próchniak i Józef Unszlicht. W Smoleńsku  już 1 stycznia 1919 roku bolszewicy proklamowali Białoruską Socjalistyczną Republikę Radziecką. Później została przekształcona w Litewsko-Białoruską Socjalistyczną Republikę Radziecką, tzw. „Litbieł”. Miała obejmować ziemie litewskie i białoruskie oraz Suwalszczyznę i Podlasie. We władzach "Litbiełu" był m.in. wspomniany już Unszlicht oraz inni Polacy: Kazimierz Cichowski i Julian Leszczyński. Ambicje bolszewików były jednak większe, planowali zainstalowanie posłusznego sobie rządu również w Warszawie.

28 lipca Armia Czerwona zajęła Białystok. W ślad za bolszewickim wojskiem powędrował komitet polskich rewolucjonistów. Zakwaterował się w pałacu Branickich, tak jakby w mieście nie było skromniejszej siedziby, godniejszej niezłomnych wrogów burżuazji i kapitału. 30 lipca 1920 roku Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski wydał odezwę o przejęciu władzy w Polsce, zapowiadającą wielkie zmiany w Polsce, m.in. utworzenie Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad oraz nacjonalizację ziemi i przemysłu.

Pod zarządem komunistów znalazło się Podlasie i część Mazowsza, zajęte przez bolszewików na przełomie lipca i sierpnia. Natychmiast przystąpiono do formowania Polskiej Armii Czerwonej, ale bez powodzenia. Do ludowej armii zgłosiło się tylko 176 ochotników. Polrewkom, niezrażony tą

porażką, czekał niecierpliwie na dalsze zdobycze militarne rosyjskich czerwonoarmistów. Tak, jak radzieckie dowództwo liczyli na rychłe wejście do Warszawy. Z zamiarem wkroczenia do stolicy razem z wojskami sowieckimi udali się do Wyszkowa. Tymczasem zamiast triumfu, przyszła historyczna porażka w bitwie warszawskiej. 22 sierpnia, wraz z wycofującymi się oddziałami Armii Czerwonej, Komitet w pośpiechu opuścił Białystok i udał się do Mińska.

Próba zaszczepienia w Polsce komunizmu nie udała się. Bolszewicy musieli podpisać pokój, gwarantujący Polsce niepodległość i władzę na znacznym obszarze ziem wschodnich. Niedoszli władcy Polski pozostali w swojej przybranej, komunistycznej ojczyźnie. Żaden z członków Komitetu nie dożył Polski Ludowej.

Marchlewski, który opracował program rolny bolszewików i był dyplomatą radzieckim na dalekim wschodzie, zmarł w 1925 roku wskutek choroby nerek.
Dzierżyński, kierujący radzieckimi organami bezpieczeństwa odpowiedzialnymi za zbrodnie na
przeciwnikach politycznych, dożył tylko 49 lat. Zmarł na atak serca podczas posiedzenia komitetu centralnego WKP(b) w 1926 roku.
Edward Próchniak, Józef Unszlicht, Stanisław Bobiński, Tadeusz Rydwański i Bernard Zaks zostali aresztowani i rozstrzelani z rozkazu Józefa Stalina w czasach „wielkiej czystki” w latach 1937-1938. Najdłużej żył Feliks Kon. Zmarł w 1941 roku, w wieku 77 lat, jako kierownik polskiej sekcji Radia Moskwa.

Na podstawie: http://altiok.blox.pl/2011/07/23-VII-1920-Niedoszly-rzad-Polskiej-Republiki-Rad.html